Jacob van der Knaap (19)

Geboren: 1 juli 1925 te Sliedrecht
Overleden: 2 november 1944 te Obhausen

Adres: Julianastraat 30 (thans ter hoogte van nummer 24, oorspronkelijke woning is gesloopt).

Op 3 april 2013 vertelt mevrouw Adri Boer-van der Knaap, een zuster van Jaap het volgende:
“Toen mijn broer werd opgepakt, woonden wij in de Langstraat 30, die eigenlijk Julianastraat heette, maar op bevel van de Duitsers in 1942 zo was omgedoopt (er mochten geen levende leden van de Koninklijke familie vernoemd worden).

16 mei 1944, de dag van de razzia, moest Jaap voor de Duitsers werk bij de Alblasserdamse brug verrichten. Hij ging er ’s morgens vroeg met de bus heen. Onderweg werd hij uit de bus gehaald met andere jongens die allemaal in een bepaalde leeftijdscategorie vielen. Dat moet in Wijk C of D geweest zijn, want toen Jaap met een groep andere jongens werd weggevoerd richting centrum, passeerden zij een oom van ons, Jan van de Graaf, een halfbroer van onze vader. Deze stond voor de stoep waarin hij woonde, op C 504, aan de dijk en zag de jongens onder bewaking voorbij trekken, zonder dat hij iets uit kon richten, zoals hij later vertelde. We hadden thuis een groot gezin en omdat vader langdurig ziek was, diende Jaap als oudste zoon, voor kostwinner. Hij deed daartoe allerlei werk, zo was hij onder andere hulp bij een groenteboer. De dag dat Jaap werd opgepakt, ben ik met een zuster van me bij de kerk gaan kijken. Daar stonden alle opgepakte jongens bij elkaar. Het brood wat we meegebracht hadden, mochten we niet aan hem afgeven. Tegen de avond werden de jongens ingeladen in legerwagens. Bij het instappen wees Jaap met zijn vinger naar de mond om aan te geven dat hij honger had. Later kwam er bericht uit Amersfoort, dat we een koffer met kleding moesten brengen. Mijn oudste zuster Maria en ome Jaap van der Knaap hebben deze daar heen gebracht. Al vrij snel kwamen er jongens terug en stuurde moeder ons regelmatig naar de Stationsweg om te kijken of Jaap er deze keer ook bij zou zijn. Het is voorgekomen dat de Stationsweg vol liep met teruggekeerde jongens en belangstellenden. Jos Kraaijeveld heeft na zijn terugkeer uit Duitsland het overlijden van onze broer eerst aan een oom uit de familie verteld.”

Later in 2013 vult mevrouw Mien Kornet-van der Knaap, de jongste zuster van Jaap als volgt aan:
“Wat ik nog weet, is dat Jaap bij de aanhouding in de bus naar Alblasserdam zijn broodtrommel en drinken voor die dag daar achter heeft moeten laten. ’s Avonds heeft iemand zijn trommel en drinken bij moeder teruggebracht. Jaap werkte als losarbeider, waar hij maar kon, o.a. bij groenteboer Verschoor en bij een slager. Op de morgen van de razzia heeft moeder nog brood aan hem af mogen geven, maar drinken werd niet toegestaan. Later op de dag ben ik met een zuster bij de kerk gaan kijken, maar we mochten niet verder komen dan op de dijk bovenaan de Stationsweg, voor de winkels van De Gruijter en Jamin. De Stationsweg was bovenaan ook afgezet. Regelmatig gingen wij naar het station, wanneer het gerucht ging dat er jongens uit Amersfoort zouden terugkeren. Ook stonden dan veel mensen langs de weg op de uitkijk naar familie of bekenden. Zo hebben we ook kaalgeknipte mannen zien thuiskomen, doch nooit was Jaap daarbij. Achteraf gezien maakte hij als losarbeider geen kans om vrijgelaten te worden. Veel later heb ik Jos Kraaijeveld nog wel eens gesproken, die vertelde dat sommige jongens van de honger, als ze daar kans toe zagen, aardappelen of groenten uit de grond trokken en deze rauw opaten. Zelf had hij dit nooit gedaan, omdat hij niet zo’n hongerig persoon was. Verder is het mij bekend dat Van Beuzekom en Ad Schagen ook werden opgepakt en na enige tijd weer zijn vrijgelaten.”

Op 18 september 2021 heeft burgemeester Jan de Vries in aanwezigheid van een groot aantal nabestaanden een struikelsteen voor Jaap van der Knaap gelegd. De steenlegging zou eigenlijk in november 2020 plaatsvinden, maar kon toen vanwege de coronamaatregelen niet doorgaan.  Op de foto zien we Kees van der Knaap, de jongste broer van Jacob, met nicht José Bosch-van der Knaap een witte roos op de steen voor hun broer en oom leggen.